Po wejściu w życie Polskiego Ładu, zastanów się nad złagodzeniem jego skutków podatkowych, a do tego jest Ci potrzebna …
Optymalna forma prawna biznesu dla branży transportowej
Obecny rok przyniósł rewolucję podatkową, związaną z tzw. Polskim Ładem, która wpływa również na przedstawicieli branży transportowej. Ponadto od 2021 r. mierzymy się z opodatkowaniem spółek komandytowych, często wybieranych wcześniej przez przedsiębiorców prowadzących rodzinne biznesy. Z uwagi na te zmiany konieczne jest poszukiwanie i zbudowanie od nowa najbardziej optymalnej dla danego biznesu formy prawnej jego prowadzenia. Będzie to wymagało często pewnych zmian w strukturze biznesu, jednak mogą one przynieść pozytywne efekty i pozwolić zminimalizować negatywne skutki wynikające z wprowadzonych zmian podatkowych.
Warto przyjrzeć się zatem najnowszym zmianom i zastanowić się jak Polski Ład wpłynie na środowisko gospodarcze poszczególnych form prowadzenia działalności biznesowej oraz czy istnieją alternatywy dla tych rozwiązań, także dla przedstawicieli branży transportowej.
JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Zmiany objęte pakietem zmian Polskiego Ładu spowodowały zlikwidowanie generalnej możliwości odliczenia od podatku składki zdrowotnej. Z drugiej strony Polski Ład przyniósł zwiększenie kwoty wolnej, zwiększenie drugiego progu podatkowego czy ulgę dla klasy średniej. Abstrahując od trafności wskazanych rozwiązań, należy zastanowić się jak te zmiany wpływają na opodatkowanie działalności prowadzonej w formie jednoosobowej działalności gospodarczej.
Skala podatkowa
Można przyjąć pewną prawidłowość, że ta forma opodatkowania jest warta rozważenia przy względnie niewysokich przychodach, ewentualnie dla podatników ponoszących wysokie koszty uzyskania przychodów.
Składka zdrowotna przy zasadach ogólnych w przypadku skali podatkowej wynosi 9 proc. dochodów, ale nie mniej niż 270,90 zł miesięcznie. Wysokości składki zdrowotnej nie możemy obniżyć ani odliczyć od podatku. W efekcie im wyższy dochód uzyskuje podatnik, tym wyższą składkę zdrowotną przyjdzie mu zapłacić. Podstawowa stawka podatku w przypadku skali podatkowej wynosi 17 proc. dochodów, ale po przekroczeniu progu od nadwyżki trzeba zapłacić 32 proc. Polski Ład podniósł ten próg z 85 528 zł do 120 tys. zł.
Dzięki zasadom ogólnym podatnik może skorzystać z wyższej kwoty wolnej od podatku, która wynosi 30 tys. zł, a także ulgi dla klasy średniej, o ile przedsiębiorca zmieści się w rocznych limitach.
Podatek liniowy
Inaczej kształtuje się sposób obliczenia wysokości należnej składki zdrowotnej przy opodatkowaniu podatkiem liniowym. Składka zdrowotna przy tej formie podatkowania wynosi 4,9 proc. dochodów (ale nie mniej niż 270,90 zł miesięcznie), jest więc niższa niż na zasadach ogólnych. Podatek wynosi zaś 19 proc. dochodów. Tutaj należy zaznaczyć jednak, że w przypadku tej formy opodatkowania nie obowiązuje drugi próg podatkowy. Podobnie jednak jak ma to miejsce w przypadku skali podatkowej, po przekroczeniu 1 mln zł dochodu, podatnik będzie musiał zapłacić dodatkowo daninę solidarnościową, w tym zakresie Polski Ład nie wprowadził zmian. Podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym nie skorzystają jednak z ulgi dla klasy średniej ani kwoty wolnej od podatku.
Ta forma opodatkowania może okazać się korzystna dla tych podatników, którzy przy wysokich przychodach osiągają jednocześnie wysokie koszty wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej.
Ryczałt
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to alternatywna forma opodatkowania, która zakłada uproszczenie rozliczeń oraz formalności podatkowych. Podstawą opodatkowania jest przychód. Podatnik nie jest zatem uprawniony do rozliczania kosztów uzyskania przychodu. Wybór ryczałtu pozwala na skorzystanie z niższych stawek podatkowych, jednak pozbawia podatnika możliwości korzystania z ulg, kwoty wolnej od podatku, a także wspólnego rozliczania z małżonkiem.
W przypadku tej formy opodatkowania wprowadzono atrakcyjne dla pewnych grup zawodowych niższe stawki podatkowe. W przypadku ryczałtu, stawki zależą od rodzaju działalności, z której osiągane są przychody. Tutaj pojawia się preferencja właśnie dla branży transportowej. Przykładowo preferencyjne stawki wyniosą, co ważne dla branży transportowej:
- 8,5 proc. przychodów z działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc., z zastrzeżeniem pkt 1-4 oraz 6-8;
- 5,5 proc. przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton.
Składka zdrowotna przy ryczałcie może okazać się niższa niż przy innych formach opodatkowania. Ostatecznie przyjęto, że w 2022 r. wyniesie ona, w zależności od przychodów danego przedsiębiorcy: 335,94 zł miesięcznie (przychody roczne do 60 tys. zł), 559,89 zł miesięcznie (przychody roczne 60 tys. – 300 tys. zł) lub maksymalnie 1007,81 zł miesięcznie (przychody roczne ponad 300 tys. zł).
Podsumowując, wskazane daniny, z jakimi musi zmierzyć się przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, to podatek płatny według skali, podatek liniowy albo ryczałt – o ile pozwala na to rodzaj prowadzonej działalności. Tutaj w przypadku branży transportowej jako korzystna pojawia się stawka 5,5 proc. lub 8,5 proc. opodatkowania ryczałtem przy uzyskiwaniu przychodów z określonych typów działalności. Do tego trzeba dodać każdorazowo składkę zdrowotną. W przypadku wyższych dochodów pojawia się również obowiązek zapłaty daniny solidarnościowej, co np. w przypadku opodatkowania podatkiem liniowym może przynieść łączne opodatkowanie w wysokości 27,9 proc.
Nie zawsze jednoosobowa działalność gospodarcza będzie najlepszym rozwiązaniem dla przedsiębiorców z branży transportowej. Wskazać należy nie tylko na problemy wynikające z wysokiego opodatkowania, określenia składki zdrowotnej, ale również problemy natury prawnej. Jednoosobowa działalność gospodarcza to także utrudniona sukcesja działalności gospodarczej, a często również mniejsza wiarygodność wobec kontrahentów. Taka działalność nie będzie również odporna na zdarzenia losowe jakie mogą dotknąć przedsiębiorcę i firmę. Tutaj powstaje pytanie o alternatywy.
SPÓŁKA KOMANDYTOWA
Przez wiele lat niezwykle popularną formą prowadzenia działalności transportowej była spółka komandytowa. W spółce tej występują dwa rodzaje wspólników: komandytariusz i komplementariusz, w którego roli występowała zwykle sp. z o.o. Taka konstrukcja spółek wynikała z faktu, że wobec wierzycieli za zobowiązania spółki bez ograniczenia odpowiada jedynie komplementariusz, zaś odpowiedzialność komandytariusza ograniczona jest do wskazanej w umowie spółki wysokości sumy komandytowej.
Komandytariusz wolny jest od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki, co w praktyce oznacza, że jeżeli wkład ten odpowiada co najmniej wysokości sumy komandytowej, wówczas wspólnik ten nie odpowiada za zobowiązania spółki. Podział wspólników spółki komandytowej na tych zajmujących się prowadzeniem spraw spółki (komplementariuszy) oraz tych, którzy nie mają tego obowiązku (komandytariuszy), zbliża spółkę komandytową do spółki kapitałowej i umożliwia wprowadzenie do niej wspólników, którzy postanowią zainwestować określone środki, natomiast nie będą aktywnie uczestniczyć w jej bieżącym działaniu ani ponosić osobistej odpowiedzialności za jej zobowiązania.
SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA
Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową, łączącą w sobie cechy dwóch spółek – komandytowej i akcyjnej. Komplementariusz jest wspólnikiem aktywnym, zarządza przedsiębiorstwem oraz reprezentuje spółkę na zewnątrz, co wiąże się z nieograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania. Wspólnikiem pasywnym jest akcjonariusz, który nie uczestniczy w prowadzeniu jej spraw.
Spółka jako podatnik
Zarówno sp. z o.o., sp. k. jak również SKA są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Przedmiotem opodatkowania w tych spółkach jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. Oznacza to, że dochód dla każdego z tych źródeł wyliczamy odrębnie, jako różnicę między przychodami i kosztami z danego źródła.
Spółka jako podatnik CIT płaci podatek dochodowy według stawki:
1) 19 proc. podstawy opodatkowania;
bądź
2) 9 proc. podstawy opodatkowania od przychodów innych niż z zysków kapitałowych – przy limicie rocznych przychodów nieprzekraczających kwoty odpowiadającej równowartości 2 mln euro, oraz w pierwszym roku podatkowym w przypadku spółek rozpoczynających działalność.
Różnice w zakresie opodatkowania spółek na gruncie podatków dochodowych ujawniają się głównie na poziomie wspólników, których pozycja jako podatników podatku dochodowego jest odmienna w zależności od typu spółki. Ustawodawca przewidział bowiem zróżnicowanie sytuacji wspólników spółek komandytowych oraz komandytowo-akcyjnych, polegające na odmiennym sposobie opodatkowania komplementariuszy w stosunku do komandytariuszy oraz akcjonariuszy tych spółek. Odrębności te wynikają z różnej sytuacji prawnej tych wspólników w ramach jednej spółki, a w szczególności z faktu, że komplementariusz, który czynnie uczestniczy w prowadzaniu spraw spółki, odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania spółki osobiście, całym swym majątkiem bez ograniczenia, solidarnie z pozostałymi komplementariuszami oraz ze spółką.
Opodatkowanie wspólników spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej
Do końca 2020 r. różnice pomiędzy wspólnikami spółki komandytowej polegały głównie na zasadach ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Od 1 stycznia 2021 r. różnice pojawiły się także na gruncie opodatkowania podatkiem dochodowym.
Zasady opodatkowania komplementariusza spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej zostały uregulowane w sposób tożsamy. Różnice występują jeśli chodzi o opodatkowanie akcjonariusza i komandytariusza.
Opodatkowanie zysku komplementariusza w sp. k. oraz SKA
Przychód uzyskiwany przez komplementariusza, zarówno spółki komandytowej, jaki i spółki komandytowo-akcyjnej, z tytułu udziału w zysku tej spółki, stanowić będzie przychód z udziału w zyskach osób prawnych, opodatkowany zryczałtowanym podatkiem dochodowym wg stawki 19 proc. Podatek ten będzie podlegał pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą iloczynowi procentowego udziału komplementariusza w zysku tej spółki i podatku należnego od dochodu tej spółki za dany rok podatkowy. Jeżeli zatem sp. k. lub SKA odprowadziła od osiągniętego zysku CIT w wysokości 19 proc., komplementariusz efektywnie nie zapłaci już podatku w momencie wypłaty zysku. Jeżeli spółka korzysta z preferencyjnej stawki podatkowej w wysokości 9 proc., wspólnik będzie musiał dopłacić różnicę.
Tutaj należy podkreślić, że obowiązek zapłaty przez komplementariusza podatku powstanie dopiero w momencie wypłaty na jego rzecz udziału w zysku.
Opodatkowanie zysku komandytariusza
Komandytariuszowi co do zasady przysługuje zwolnienie od podatku dochodowego kwoty stanowiącej 50 proc. przychodów, uzyskanych przez niego z tytułu udziału w zyskach w spółce komandytowej, mającej siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie więcej jednak niż 60 tys. zł w roku podatkowym, odrębnie z tytułu udziału w zyskach w każdej takiej spółce komandytowej, w której podatnik jest komandytariuszem. Dodatkowym wymogiem do spełnienia, aby móc skorzystać z takiego zwolnienia, jest brak wskazanych w ustawie powiązań pomiędzy komandytariuszem a komplementariuszem.
Opodatkowanie akcjonariusza
W przypadku akcjonariuszy, zarówno na gruncie PIT, jak również CIT, dochody (przychody) z udziału w zysku SKA traktować należy jako dywidendę i opodatkować podatkiem zryczałtowanym w wysokości 19 proc. przychodu. Zarówno komandytariusz i akcjonariusz, będący osobami prawnymi w pewnych sytuacjach będą mogli skorzystać także ze zwolnienia dywidendowego.
Udział w zysku a „danina solidarnościowa”
Przychody wspólnika spółki komandytowej z tytułu udziału w zysku tej spółki nie są już traktowane jako przychody ze źródła „pozarolnicza działalność gospodarcza”, ale jako przychody z kapitałów pieniężnych (z udziałów w zyskach osób prawnych). Nie są one uwzględniane przy ustaleniu podstawy obliczania „daniny solidarnościowej”. Tym samym po raz kolejny wskazuje to na korzystniejsze opodatkowanie wspólników spółek kapitałowych oraz sp. k. i SKA niż prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną.
SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Inna warta rozważenia forma prowadzenia działalności gospodarczej to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W przypadku sp. z o.o. dochodzi do rozgraniczenia odpowiedzialności wspólników od odpowiedzialności spółki. Wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki, ewentualny wierzyciel może zatem prowadzić egzekucję z majątku sp. z o.o., ale nie z majątku jej wspólnika.
Dywidenda na rzecz wspólników spółki z o.o.
Dochody uzyskiwane przez spółkę z o.o. podlegają opodatkowaniu na poziomie spółki oraz na poziomie wspólników. Żaden ze wspólników nie jest zatem opodatkowany na bieżąco z tytułu prowadzonej przez sp. z o.o. działalności gospodarczej. Kluczowy dla opodatkowania jest zatem moment wypłaty dywidendy ze spółki. Wspólnik będący podatnikiem PIT rozpozna w takiej sytuacji przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych opodatkowany zryczałtowanym podatkiem według stawki 19 proc. W przypadku wspólnika sp. z o.o., który sam jest podatnikiem podatku CIT, stawka ta również wynosi 19 proc. Może tu jednak wystąpić zwolnienie dywidendowe.
Estoński CIT
Za wyborem formy prowadzenia działalności gospodarczej w jednej z trzech wskazanych wyżej spółek, przemawia także możliwość skorzystania w takich wypadkach z opodatkowania w drodze Estońskiego CIT. Polski Ład uprościł zasady i możliwości opodatkowania w tej formie co może być atrakcyjne również dla przedstawicieli branży transportowej. Estoński CIT w uproszczeniu to mechanizm, który umożliwia przeniesienie momentu zapłaty podatku do czasu wypłaty zysku. Istotą tej formy opodatkowania jest to, że tak długo, jak przedsiębiorca nie zdecyduje o wypłacie zysku ze spółki, tak długo nie zapłaci podatku. W momencie, gdy zdecyduje się na ten krok, zapłaci podatek na uproszczonych zasadach i w stosunkowo preferencyjnej wysokości. Za tym rozwiązaniem przemawiają liczby, bowiem efektywna stawka opodatkowania zysków spółki, które otrzyma wspólnik (estoński CIT + PIT) wyniesie:
- 20 proc. w przypadku spółek będących małym podatnikiem lub podatnikiem rozpoczynającym działalność gospodarczą, albo
- 25 proc. w przypadku pozostałych spółek.
Która forma prawna jest optymalna dla prowadzenia działalności w branży transportowej? Czy warto skorzystać z Estońskiego CIT?
Nie ulega wątpliwości, że nie jest możliwe wskazanie jednej, uniwersalnej i najkorzystniejszej formy działania podmiotu w branży transportowej. W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie, która z nich najlepiej spełni oczekiwania i cele danego przedsiębiorstwa i jego właścicieli, należy dokładnie przeanalizować ich potrzeby, w tym w szczególności sytuację majątkową i osobistą, jak również plany rozwoju. To która forma prowadzenia działalności będzie najlepsza w sytuacji konkretnego podmiotu, musi zostać poprzedzone analizą prawną, w tym przepisów prawa podatkowego. Dobrym rozwiązaniem może okazać się niekiedy Estoński CIT i wynikające z niego preferencyjne opodatkowanie.
Wybór optymalnej formy prawnej dla konkretnego podmiotu z branży transportowej wymaga zatem m.in. wzięcia pod uwagę aspektu osobistego zaangażowania właścicieli w jego bieżące funkcjonowanie, stopnia gotowości przyjęcia ryzyka związanego z odpowiedzialnością za jego zobowiązania oraz akceptowalnego poziomu obciążeń podatkowych. Pomocne będzie niekiedy przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej czy założenie odpowiedniej spółki prawa handlowego. Jednak jedynie tylko rzetelna analiza sytuacji biznesu pozwoli dokonać wyboru najlepszej dla niego formy prawno-podatkowej.
Autorzy
Prof. Adam Mariański
Partner Kancelarii Prawno-Podatkowej
Mariański Group
Anita Pardej
Radca prawny w Departamencie Restrukturyzacji Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group
